Bij de vaststelling van de Nota Reserves en Voorzieningen in mei 2023 is de Algemene Reserve Grondbedrijf opgeheven. Het benodigd weerstandsvermogen voor de risico’s van grondexploitaties maakt sindsdien onderdeel uit van het gemeentebrede weerstandsvermogen. Deze risico’s worden meegenomen in de TOP-risico’s.

In mei 2025 is het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2025 vastgesteld. In hoofdstuk 6 daarvan is ingegaan op de risico’s en het benodigd weerstandsvermogen. Medio 2025 zijn deze risico’s geactualiseerd voor de tussentijdse rapportage 2025. In deze paragraaf komen we daar in hoofdlijnen op terug.

Projectoverstijgende risico’s
Dit zijn risico’s waar de gemeente geen of zeer beperkt invloed op heeft. Bijvoorbeeld inflatie, rente, uitgiftevertraging en opbrengstenstijging. Op basis van statistische analyse (Monte Carlo analyse) is een bruto risicobedrag van € 7,7 miljoen bepaald. Dit betreft grotendeels de in 2023 geopende grondexploitatie Ecofactorij II en de in 2025 geopende grondexploitatie Zuidrand woningbouw – fase 1.

Projectspecifieke risico’s
Dit zijn, soms unieke, risico’s die zich kunnen voordoen binnen de projecten. Bijvoorbeeld mee- of tegenvallers op de civiele ramingen, stikstofrisico’s, prijzen van nog te verkopen kavels, kosten voor planschade bij bestemmingswijzigingen, tegenvallende saneringskosten en natuurcompensatie.

Op basis van statistische analyse (Monte Carlo analyse) is een bruto risicobedrag van € 18,4 miljoen bepaald. Dit betreft grotendeels de in 2023 geopende grondexploitatie Ecofactorij II en de in 2025 geopende grondexploitatie Zuidrand woningbouw – fase 1.

Specifieke gebeurtenissen
Deze gebeurtenissen hebben betrekking op die aspecten die feitelijk niet begroot zijn. Dit heeft betrekking op het stikstofrisico, een ingeschat risico van € 4,1 miljoen.

Systematiek tussentijdse winstneming
In de BBV is het realisatieprincipe voor winstneming aan de orde. Op basis van het door de raad vastgestelde voorzichtigheidsbeginsel is een risico op winstneming bepaald van € 2,6 miljoen.

Bijdrage in het gemeentebrede weerstandsvermogen
Bovengenoemde risicobedragen vormen samen een totaal van € 32,8 miljoen aan bruto risico’s voor alle grondexploitaties. Tegenover deze bedragen staan ook winstverwachtingen en budgetposten onvoorzien die (gedeeltelijk) als dekking ingezet worden voor het opvangen van de risico’s.  Als deze bedragen van de bruto risico’s worden afgetrokken, resteert er een netto risico van € 24,2 miljoen. Dit is ook zichtbaar in de opgenomen risicobeschrijvingen van de grondexploitaties op basis van het bruto risicobedrag vermenigvuldigd met het kanspercentage. Het gaat dan om de optelsom van risico 'Grondbedrijf bedrijventerreinen' (programma Economie & Inkomen) en risico 'Grondbedrijf niet-bedrijventerreinen' (programma Leefomgeving).

Hoewel in de jaarstukken vóór 2023 in onderstaande grafiek alleen de risico's van de algemene dienst werden getoond, zijn daar nu met terugwerkende kracht ook de risico's van het grondbedrijf in meegenomen voor het integrale beeld.

De omvang van de financiële risico's van de gemeente als geheel is berekend op € 64,6 miljoen en is daarmee gedaald ten opzichte van het berekende bedrag van € 73,2 miljoen bij de jaarrekening 2024.

Het risicobestand bestaat uit een groot aantal risico’s die verschillen in omvang en kans van optreden. Om het risicoprofiel goed te kunnen duiden, is het interessant om in beeld te hebben hoe de verdeling van de risico’s naar omvang / kans eruit ziet. Dit is grafisch onderstaand weergegeven. Elke punt in de grafiek verwijst naar een risico waarop geklikt kan worden om een uitgebreide beschrijving en de bij het risico horende beheersmaatregelen te lezen.

Naast bovengenoemde TOP-risico's zijn er diverse overige risico's. Dit zijn risico's met een kleiner financieel effect die gezamenlijk optellen tot bijna € 4,2 miljoen. Deze risico's zijn opgenomen in de grafiek waarin elke punt een risico weergeeft. Door op een punt te klikken kan meer informatie over het betreffende risico worden verkregen.

Mutaties in de TOP-risico's:
Ten opzichte van de financiële TOP-risico’s in de jaarrekening 2024 is er één nieuw TOP-risico, zijn er zes gewijzigd en is er één vervallen.

Risico 1961 Hogere onrendabele top warmtenet Kerschoten is qua risico ongewijzigd, maar is nu opgenomen in de lijst met TOP-risico's. Voorheen was dit niet het geval omdat de bijbehorende kans lager is dan 25%. Met de nieuw vastgestelde uitvoeringsnota risicomanagement wordt dit risico wel als TOP-risico gedefinieerd omdat het netto effect hoger is dan € 2,5 miljoen. Risico 861 Niet voldoen aan de AVG, inclusief datalekken staat niet meer in de lijst met TOP-risico's, maar is verschoven naar de overige risico's omdat de kosten van dit risico naar beneden zijn bijgeteld.

Risico 1641 Begrotingstekorten 2028 en verder is aangepast en heeft nu de titel Stelposten hogere rijksvergoeding jeugdzorg . In deze begroting zijn vanaf 2028 stelposten opgenomen ter hoogte van € 12,7 miljoen die invulling geven aan de verwachting van hogere rijksvergoedingen jeugdzorg. Dit risico houdt rekening met de mogelijkheid dat deze verhogingen niet worden geëffectueerd.

De risico's 1881 en 1882 zijn de twee grondbedrijfrisico's. Deze zijn naar boven bijgesteld zoals eerder in deze paragraaf is toegelicht. Het risico 641 Volume- en prijsontwikkeling jeugdzorg is naar beneden bijgesteld vanwege de diverse maatregelen die worden genomen om hier meer grip op te krijgen. Risico 474 Haalbaarheid besparingspotentieel Hervormingsagenda Jeugd is naar beneden bijgesteld omdat de stelpost omlaag is gebracht. Tot slot is risico 264 Financiering en rente risico's iets naar beneden bijgesteld.

Niet ieder risico heeft een financieel gevolg, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat wij doelstellingen niet halen en/of dat imago geschaad wordt. Ook die risico’s zijn belangrijk om te beheersen en worden apart in beeld gebracht. Voor de niet-financiële risico’s geldt dat zij als TOP-risico worden aangemerkt als zij een kans van 25% of hoger hebben en een score van 4, 5 of 6 hebben, waarbij de score een optelsom is van de scores op doelstelling en imagoschade.

De scores betreffen:

• Doelstelling wordt toch gehaald (1), de doelstelling wordt later gehaald (2), de doelstelling wordt niet gehaald (3);
• Imagoschade: geringe schade (1), ernstige schade (2), zeer ernstige schade (3).

Grafisch ziet het risicoprofiel van deze niet-financiële risico’s er als volgt uit: